Son günlerde vergi daireleri tarafından mükelleflere gönderilen izaha davet yazılarının sayısı artmaya başladı. Daireler, vergi kaybına neden olma ihtimali yüksek işlemler için mükelleflerden izahta bulunmaya veya beyanları düzeltmeye yönelik taleplerde bulunuyor. Peki nedir bu izah davet?
Gelir İdaresi Başkanlığı geçtiğimiz günlerde İzaha davet uygulaması ile ilgili yeni bir rehber yayımladı, orada izaha davetle ilgili yeteri kadar bilgi mevcut. Kanun ve Tebliğlerde karmaşık halde bulunan bu düzenleme rehberde açık ve anlaşılır şekilde anlatılmış.
İzaha davet; bilgi, belge, bulgu ve verilerden hareketle yapılan analizler neticesinde tespit edilen konular kapsamında, vergi kaybına neden olma ihtimalleri bulunan mükellefler hakkında yetkili merciler tarafından yapılmış ön tespitlerle ilgili olarak aynı merciler tarafından mükelleflerden açıklama talep edilmesidir.
İzaha davet uygulaması ile belirlenen konular kapsamında İdare tarafından yapılan tespitlere ilişkin olarak öncelikle mükelleflerden açıklama talep edilerek, mükelleflerin olayların gerçek mahiyetinin tespitinde katkıda bulunması, vergiye gönüllü uyumun artırılması ve İdare ile mükellefler arasındaki uyuşmazlıkların azaltılması amaçlanıyor.
İzaha davet uygulamasıyla, vergi kaybına sebebiyet vermediği anlaşılan mükelleflerin konuyla ilgili vergi incelemesine veya takdire sevk edilmesini önlemekte, vergi kaybına sebebiyet verildiği durumlarda ise belirli şartlar dahilinde indirimli ceza uygulanmak suretiyle mükellefleri daha ağır müeyyidelerden korumaktadır. Ancak izaha davet müessesesinin daha etkin olabilmesi için cezada yer alan %20’lik indirim oranının artırılması düşüncesindeyim. Bu şekilde mükelleflerin izahta bulunmak yerine beyanlarını gerçek duruma göre düzeltme oranlarının yükselebileceği açık.
Kendilerine izaha davet yazısı gönderilen mükellefler, yazının tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içerisinde yazılı olarak veya ilgili komisyona sözlü olarak açıklamalarını yapabilirler.
İzaha davet uygulamasında otuz günlük izahta bulunma ve beyanname verme ve ödeme süreleri çok önemli. Mükellefler, kendilerine izaha davet yazısı tebliğ edilen mükelleflerin indirimli ceza uygulamasından yararlanabilmeleri için bu süreleri geçirmeden izahta bulunma, beyanname verme ve ödeme yapmaları gerekiyor.
Vergi dairesince, ön tespit konusuyla ilgili olarak vergi kaybına neden olmadığı değerlendirilen mükellefler hakkında konu ile ilgili olarak vergi incelemesine veya takdir komisyonuna sevk işlemi yapılmayacak, izahı kabul edilmeyen mükellefler tarafından ön tespitte belirtilen hususlara ilişkin olarak izaha davet kapsamında beyanname verilmesi ve beyan üzerine tahakkuk edecek vergilerin de izah zammıyla(faizi) ödenmesi şartıyla vergi ziyaı cezası, ziyaa uğratılan vergi üzerinden %20 oranında kesilecek.
Vergi Usul Kanununun 359 uncu maddesinde yer alan kaçakçılık fiilleriyle verginin kayba uğratılmış olabileceği hallerde haklarında ön tespit yapılanlar izaha davet edilmeyecekler. Ancak sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge kullanma fiilinin işlenmiş olabileceğine dair yapılan ön tespitlerde, kullanılan sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge tutarı, bir takvim yılında 100 bin Türk lirasını (2022 yılı için 148.000 Türk lirası) geçmeyen veya bu tutarı geçse dahi ilgili yıldaki toplam mal ve hizmet alışlarının %5’ini aşmayan mükelleflere SMİYB ön tespit yazısı tebliğ edilecek.
Mükelleflerce, haklarında yapılan tespite ilişkin yazının tebliğ edildiği tarihten itibaren otuz gün içerisinde; hiç verilmemiş olan vergi beyannamelerinin verilmesi, eksik veya yanlış yapılan vergi beyanının tamamlanması veya düzeltilmesi ve ödeme süresi geçmiş bulunan vergilerin, faiziyle ödenmesi şartıyla vergi ziyaı cezası, ziyaa uğratılan vergi üzerinden %20 oranında kesilecek. Bu durum vergi incelemesi yapılmasına ve ek tarhiyat yapılmasına engel olmayacak.
Mükellefler, yapacakları izahı desteklemek amacıyla, başta defter ve belgeler olmak üzere Vergi Usul Kanununun 3. maddesi kapsamında her türlü delili sunabilecekler.
Bu düzenlemelerden anlaşıldığı üzere, maliye idaresinin vergi kaybına neden olan bir durumu tespit etmesi üzerine mükelleflerden konuyla ilgili izahta bulunmalarını istemesi bir nevi uyuşmazlığın idari başvuru yollarında hızlıca çözümlenmesi imkanı getiriyor. Ancak uygulama da bazen vergi daireleri izahın içeriğine bakmadan dahi doğrudan izahın yetersizliğinden bahisle mükelleflere takdir komisyonu veya vergi incelemesi yolu gösteriliyor. Maliye tarafından vergi kaybının önüne geçilmesi için her sene büyük bütçelerde harcamalar yapılıyor. İzaha davet müessesesinin etkin olması için mükellefler açısından ceza oranlarının düşürülmesi, ödeme süresinin vadeye bağlanması gibi düzenlemelerle daha avantajlı hale getirilmesi, maliye idaresinin de işine gelecektir.
Son olarak, Bağımsızlık mücadelesinin zafer ile sonuçlandığı 30 Ağustos’ta Mustafa Kemal Atatürk’ü, canlarını seve seve feda eden aziz şehitlerimizi ve kahraman gazilerimizi rahmet ve minnetle anıyorum.
30 Ağustos Zafer Bayramımız kutlu olsun.
Ersin DEMİRCAN
ersinofis@gmail.com
