İlk yazıma gösterdiğiniz ilgi için tüm okurlara gönülden teşekkür ederim. Bu yazımda, 6 Şubat 2023’te Kahramanmaraş’ta meydana gelen yıkıcı depremlerin, sadece şehirleri değil, toprağa emek veren binlerce çiftçinin hayatını da nasıl altüst ettiğini ele almak istiyorum.
Vatandaşlılarımızı kaybetmenin hüznünü iliklerime kadar hissediyorum. Karıncayı bile incitmeyen insanların böylesine trajik bir ölümle yüzleşmesini kabullenmek çok zor. Bu kadim kentin böyle bir acıyı hak etmediğine inanıyorum. Tarım ise, hâlâ enkazın altında nefes almaya çalışıyor.
Tarımsal Altyapının Yıkımı
Deprem, tarım sektörünü de derinden sarstı. Tarımsal üretimin sürdürülebilirliği için gereken yollar, depolar, sulama sistemleri ve tarım makineleri büyük ölçüde zarar gördü. Birçok çiftçi traktörünü, ekipmanını ve ürünlerini enkaz altında kaybetti. Mevsimlik tarım işçileri ise barınma ve temel ihtiyaçlara erişemedikleri için göç etmek zorunda kaldı. Bu göç, iş gücünde ciddi bir boşluk yaratarak üretimin yeniden başlamasını daha da zorlaştırdı. Örneğin nohut ve benzeri tarım ürünleri insan eli ile biçme zamanı geldiğinde gündelikçi bulmak çok zor oluyor. Ancak çevre illerde iş yapacak gündelikçi işçi bulunabiliyor.
Umut Devlet Desteğinde
Devlet, tarımsal üretimin yeniden ayağa kalkması için çeşitli destek paketleri açıkladı. Toplamda 30 milyar liralık destekleme ödemesi yapıldı; 2.000’in üzerinde Bu projeye 571 milyon TL hibe verildi. Ancak birçok çiftçi, bu desteklerin geçici bir rahatlama sağladığını, kalıcı çözüm için yeterli olmadığını düşünüyor. Örneğin, yıkılan bir ağıldan sonra yapılan yenisinin teslimi aylar sürebiliyor.
Elbistan’da Tarım ve Yaşam
Son yıllarda adını sıkça duyduğumuz Elbistan, K.Maraş’ ın ilçesidir. Doğu Anadolu Bölgesi’nde yer alır. Nüfus bakımından bir çok ilden büyük olduğu halde, üniversite, ekonomik çeşitlilik v.s nedenlerden dolayı il yapılmadı. İl yapma yetkisi siyasi iradeye bağlı olduğu için Elbistan’ nın il yapılması siyasi dengeler alt üst etme olasılığından başka bahara kaldı. Karasal iklimin hâkim olduğu bu bölge, ülkemizin dördüncü büyük ovasına sahiptir. Doğası ve tarihiyle büyük bir zenginliği barındıran Elbistan’da tarım sadece bir ekonomik faaliyet değil, aynı zamanda bir yaşam biçimi, geçim kaynağı ve kültürel mirastır. Ancak bu yaşam biçimi, depremle birlikte ağır bir sınavdan geçiyor.
Yeniden Yapılanma İçin Ne Yapılmalı?
Deprem sonrası K. Maraş ve Elbistan’da tarımın yeniden canlanması için çok katmanlı bir stratejiye ihtiyaç var. Depremden doğrudan etkilenen bir il olmasından kaynaklı iktisadi destek için her zaman öncelik tanınmalıdır. Altyapıların onarımı, tarım makinelerinin temini, sulama sistemlerinin rehabilitasyonu ve iş gücüne yönelik sosyal destek programları bir bütün olarak ele alınmalı. Ayrıca, çiftçilerin eğitimle desteklenmesi ve psikososyal dayanıklılıklarının artırılması da bu sürecin önemli bir parçasıdır. Lakin yukarıda sıraladığım strateji yapılmadığı taktirde geçimin sağlayan insanlar tarımdan elini çekip başka illere veya olanaklar uygunsa yurt dışına gidecektir. Var olan bilgilere göre yurt dışına ekonomik geçimsizlik yüzünden binlerce insan gitmiş bulunmaktadır. Kaybeden yerelde bu işle iştigal eden insanlar ve ülke ekonomisi olacaktır.
Atılacak her adım sadece toprağa değil, insan onuruna da bir can suyu olacaktır. Unutulmamalıdır ki, bir kenti yalnızca binalar değil; toprağına emek veren, geleceğine inanan insanları da ayağa kaldırır.
Sevgi ve saygılarımla.
Ali Yıldız
Kaynak: Tarım Orkam san ve A.Ajansı bilgilerinden faydalanılmıştır.
