Dünya Sahnesinde Değişen Dengeler ve NATO'nun Geleceği

"4 Nisan 2024'te, NATO'nun kuruluşunun 75. yıl dönümü kutlandı.

1949'da imzalanan Kuzey Atlantik Antlaşması'nın yıldönümünde atmosfer sanıldığından daha fazla iyimserdi.

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron Rusya’nın Ukrayna’ya girmesi ile NATO yeniden canlanma imkânı bulmuştu. Hatta NATO İsveç ve Finlandiya’yı da bünyesine katmıştı.

ABD Kongresi'nin Ukrayna'ya verilecek yeni yardım paketini askıya almasına ve o dönem başkan adayı olan, şimdiki ABD Başkanı Donald Trump'ın seçim kampanyasında ABD'nin "bedavacı" olarak tanımladığı müttefiklere karşı taahhütlerini sorgulamasına rağmen, NATO "Trump'a karşı dayanıklı" görünüyordu. Yaz aylarında Washington'da düzenlenen zirvede müttefikler transatlantik birliği yeniden teyit etti ve Ukrayna'ya yardımları koordine edecek yeni bir NATO komutanlığı, Almanya'nın Wiesbaden kentindeki ABD üssünde faaliyete geçti.

Bu olaydan sadece  bir yıl sonra, bu ay Yeni Trump yönetiminin söylem ve politikaları, herkesi şaşırtmaya devam ediyor. Trump bir müttefikten daha çok Avrupa’yı düşman olarak ilan etmiş durumda. NATO Amerika ile bu güne kadar yürüttüğü ilişkileri yenden gözden geçirmek durumunda kalıyor. Çünkü bu güçlerin dengesizliği Avrupa’nın dolayısıyla NATO gibi Avrupa’nın güvenliğinin çatısı olan ve Avrupa’nın ekonomiye odağının kalkmasına neden olacak gibi görünüyor. Örneğin Danimarka’da buna önlem olarak kadınlarda askere alınmaya başlandı. 

ABD'nin Avrupa'yı savunma taahhüdüne olan güveni sarsmış görünüyor. Yapılan son bir ankete göre, Avrupalıların çoğunluğu Trump'ı artık Avrupa'nın müttefikinden çok "düşmanı" olarak görüyor. Avrupa'nın ABD desteği olmadan kendi güvenliğini sağlama ihtimali gündeme gelmiş durumda. NATO'nun geleceği ise belirsizleşiyor.

Küresel Güç Dinamikleri Değişiyor

Üstüne üstlük Trump, ABD'nin Ukrayna politikasını tamamen değiştirdi ve Rusya ile görüşmelere başladı. Bu görüşmelerde ise Kremlin'in taleplerinin çoğunu kabul etti ve Ukrayna’yı müzakereye zorlamak için, sağladığı yardım ve istihbaratı bir hafta süreyle kesti. Şimdi Ukrayna ya kendisi için olumsuz koşullar içeren bir ateşkes anlaşmasını imzalayacak ya da ABD desteğini tamamen kaybedecek.

Ukrayna'dan farklı olarak, diğer Avrupa ülkeleri ABD'ye NATO Antlaşması'nın 5. maddesi ile bağlı ve bir üyeye yapılan saldırı tüm ittifaka yapılmış sayılıyor. Ancak artık karşılıklı anlaşmalara yönelik güven sarsılmış durumda.

NATO'nun Geleceği ne olacak

NATO sadece siyasi bir ittifak değil; aynı zamanda 32 ülke ordusunu kapsayan, birbiriyle entegre bir askeri yapılanma. Başka hiçbir ittifak, NATO'nun sahip olduğu seviyede kurumsallaşmış değil. Müttefikler savunma planlarını birlikte oluşturuyor, kuvvet yapılarını birlikte geliştiriyor ve ortak komuta altında eğitim ve tatbikatlar yapıyorlar.

ABD'nin savunmasız durumdaki Avrupalı müttefikleri korumak yerine Putin’le Avrupa’nın aleyhine bir uzlaşma yoluna gidebileceğini düşündürüyor. Ayrıca, Çin'in yükselen küresel etkisi ve özellikle teknoloji alanındaki ilerlemeleri, ABD'nin Avrupa'ya olan ilgisini azaltma potansiyeline sahip. ABD, Çin'in Pasifik'teki artan askeri varlığına karşı koymak için kaynaklarını bu bölgeye kaydırabilir.

NATO'nun varlığını sürdürebilmesi için yapılabilecek en iyi şey, ittifakı ABD'ye daha az bağımlı hale getirmek. Avrupa ülkeleri ve Kanada, savunma yükünün daha büyük kısmını üstlenerek ve zamanla ABD’ye bağımlı unsurların yerini alabilecek Avrupa merkezli savunma kapasiteleri geliştirerek, ciddi yatırımlar ve siyasi kararlılık ile birlikte bunu başarabilir.

Avrupa ülkeleri ve Kanada'nın, NATO'yu kurtarmak ve kendi güvenliklerini sağlamak için bir acil durum planına ihtiyaçları var. Ayrıca, Rusya ve Çin'in artan küresel etkileri göz önüne alındığında, Avrupa'nın sadece NATO'ya değil, aynı zamanda diğer olası güvenlik ortaklıklarına da açık olması gerekiyor. Bu, Avrupa'nın değişen dünya düzeninde kendi çıkarlarını koruyabilmesi için kritik öneme sahip."

NATO'nun geleceği, ABD'nin politikalarına, küresel güç dengelerindeki değişimlere ve Avrupa ülkelerinin kendi güvenliklerini sağlama çabalarına bağlı. Avrupa'nın değişen dünya düzeninde kendi çıkarlarını koruyabilmesi için, acil durum planlarına ve alternatif güvenlik ortaklıklarına ihtiyacı var.